شش سال پیش در آخرین روز تیرماه ۱۳۸۶، نمایندگان مجلس در دوران ریاست حداد عادل بر مجلس شورای اسلامی بدون بررسی سوابق افراد معرفی شده از سوی قوه قضائیه، علی‌رغم مخالفت افرادی چون اکبر اعلمی و حسن سبحانی، با رای خود حقوقدانان شورای نگهبان را انتخاب کردند. آیا این بار مجلس فرصتی برای بررسی صلاحیت‌های افراد تعیین شده خواهد داشت؟
به گزارش «تابناک»، مجلس هفتم شورای اسلامی در جلسه شماره ۳۴۰ خود در آخرین روز تیرماه ۱۳۸۶ در بخش از دستور کار خود به انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان پرداخت.
طبق اصل ۹۱ قانون اساسی به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات، مجلس شورای اسلامی با آنها، شورای نگهبان با ترکیب زیر تشکیل می‌شود.
الف) شش نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسایل روز. انتخاب این عده با مقام رهبری است.
ب) شش نفر حقوقدان، در رشته‌های مختلف حقوقی، از میان حقوقدانان مسلمانی که به وسیله رییس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌شوند و با رأی مجلس انتخاب می‌گردند.
همان گونه که از متن این اصل و نیز اصل بعد در قانون اساسی قابل برداشت است، تعیین شش حقوقدان عضو شورای نگهبان به سبب نقش رفیعی که در روند قانون‌گذاری و برگزاری انتخابات در کشور دارد یکی از بزرگترین اختیارات مجلس شورای اسلامی و یکی از مهمترین لنگرهای مشروعیت مردمی نظام سیاسی کشور است.
شش سال پیش، در جلسه‌ای که در بالا به آن اشاره شد، حاجی‌بابایی منشی جلسه، انتخاب سه نفر بعنوان اعضاء حقوقدان شورای نگهبان از بین افراد معرفی شده را به عنوان دستور کار مجلس مطرح کرده و نامه رئیس وقت قوه قضائیه را به شرح زیر قرائت کرد:
جناب آقای دکتر حدادعادل
ریاست محترم مجلس شورای اسلامی
نظر به اینکه مدت عضویت سه نفر از اعضای حقوقدان شورای نگهبان در تاریخ ۸۶/۴/۲۵ به پایان می‌رسد به این وسیله در اجرای بند (۲) از اصل (۹۱) قانون اساسی؛
1- علی رازینی رئیس کل دیوان عدالت اداری
۲ ـ حسینعلی امیری معاون قوه قضاییه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
۳ ـ سیدمحمدصادق موسوی عضو هیأت علمی مدرسه عالی شهید مطهری
۴ ـ عباسعلی کدخدایی عضو فعلی حقوقدان شورای نگهبان
۵ ـ ابراهیم عزیزی عضو فعلی حقوقدان شورای نگهبان
۶ ـ محسن اسماعیلی عضو فعلی حقوقدان شورای نگهبان را به مجلس محترم معرفی می‌نماید تا سه نفر حقوقدان شورای نگهبان قانون اساسی از بین آنان انتخاب شود.
سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی
اکبر اعلمی نماینده وقت تبریز و حسن سبحانی نماینده مردم دامغان در مجلس به روند انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان معترض می‌شوند. اعلمی وظیفه هیأت‌رئیسه را در حفظ شأن و منزلت و اقتدار مجلس و دفاع از حقوق و جایگاه قانونی نمایندگان گوشزد می‌کند و اظهار می‌دارد: «امروز ما یک انتخاب مهمی داریم که این انتخاب مهم، هم برای کشور و هم برای مجلس سرنوشت ساز است چون همه مصوبات مجلس باید به شورای نگهبان برود اگر نظر شورای نگهبان را تأمین کرد تصویب می‌شود. برای وزراء در آیین‌نامه پیش‌بینی شده یک موعد و یک مهلت قانونی را در نظر گرفته‌اند که ریزومه و سوابق مربوط به آن وزیر را در اختیار نمایندگان قرار می‌دهند تا نمایندگان بتوانند آگاهانه رأی بدهند. حتی برای انتخاب خود کاندیداهای نمایندگی مجلس هم یک فرصت قانونی در نظر گرفته شده. اگر بلحاظ منطقی ما به این موضوع نگاه کنیم من فکر می‌کنم که به طریق اولی برای حقوقدانهایی که ما برای شورای نگهبان معرفی می‌کنیم و اگر این انتخاب ما انتخاب مناسبی نباشد، قطعاً با آن سوگندی که خوردیم ممکن است در منافات قرار بگیرد. متأسفانه بعد از تعطیلات مجلس، یعنی بلافاصله فردای روز پایان تعطیلات مجلس ما امروز با خبر شدیم که سه نفر حقوقدان را باید از بین شش نفر انتخاب کنیم آیا شما بعنوان فردی که رئیس منطقی ما هستید آیا این فرصت، فرصت قانونی و فرصت منطقی هست که نمایندگان بتوانند از بین شش نفر، سه نفر را آگاهانه انتخاب کنند که این انتخاب هم درواقع مقرون به صواب باشد و بتواند تأمین کننده منافع مالی باشد؟»
رئیس تصدیق می‌کند که خود وی هم اصرار داشته که عجله نشود و به هفته بعد موکول شود منتها یک شبهه قانونی که سابقه‌‌ای هم در مذاکرات مجلس دارد، در نظر شورای نگهبان بود که اگر دوران عضویت بعضی از اعضای شورای نگهبان به پایان رسیده باشد و این شورا کامل نباشد، شورا رسمیت ندارد آنوقت رسمیت نداشتن شورا تبعاتی دارد.
رئیس با این توضیح اضافه که آقایان معرفی شده، نوعاً شناخته شده هستند، چون سه نفر همان اعضای فعلی هستند که یکبار از همین مجلس رأی گرفته‌اند یا از مجلس قبل و مشخص است و دو، سه نفر دیگر هم صاحب مسؤولیت هستند خواستار قدری مدارا می‌شود.
حسن سبحانی نیز در پاسخ به درخواست مدارای رئیس مجلس اظهار می‌دارد: فرمودید که باید با مدارا عمل کرد، منتها باید دید که چه هزینه‌ای برای مدارا پرداخته شود. شش‌نفر حقوقدان در رشته‌های مختلف حقوقی از میان حقوقدانان مسلمانی که بوسیله رئیس قوه قضاییه به مجلس معرفی می‌شود و با رأی مجلس انتخاب می‌شود، الان نمایندگان محترم ملاحظه فرموده‌اند که جناب آقای دکتر حاجی‌بابایی نامه رئیس محترم قوه قضاییه را همین الان خواندند و خواندن این نامه در شرایطی است که... نامه‌ای که الان اینجا خوانده شده حاوی شش اسم است برای انتخاب بسیار مهمی که ما در رأی دادن به آن مسؤولیت داریم. شبهه قانون اساسی و آن مقوله‌ای هم که حضرت‌عالی اشاره فرمودید را مجلس که بوجود نیاورده تا در نحوه انتخاب کردن خودش مدارا کند! کسانی هستند که موظف هستند در مواعید مقرر وظایفشان را انجام دهند و تکلیف مجلس و تعطیلات و ایام کاری آنهم مشخص است. اینکه در آخرین مراحل، انتخابی را شما از مجلس برای حقوقدانان شورای نگهبان بخواهید که نامه معرفی را ما همین الان خواندیم. خود من شش دقیقه مانده به ساعت ده دوباره به جانامه‌ای رجوع کردم، دیدم این نامه پخش نشده. اینکه دوستان چه رشته‌هایی را درس خواندند سوابقشان به چه صورت است ما نداریم، آنچه هم می‌بینید که بعضی قسمتها پخش شده از نظر ما هیچ رسمیتی ندارد یعنی بطور منطقی همانطور که خود حضرت‌عالی فرمودید این درست است که یک مجلسی حقوقدانهای شورای نگهبانش را اینطور فوری، سردستی و بدون مداقه تحت عنوان «مدارا» انتخاب کند؟
واقعاً هیأت‌رئیسه محترم از ما یک مقوله‌ای را می‌خواهد که نه با عقل نه با شرع، نه با عرف، (مگر عرف این مجلس) جور در نمی‌آید. واقعاً ما استدعا می‌کنیم این مسائل برای ما مهم است ما در مقابل رأیمان نزد خدا و پیغمبر و مردم مسؤول هستیم دل ما می‌خواهد مشارکت کنیم اما بدانیم که چگونه مشارکت می‌کنیم.
این هم شرح ادامه جلسه به روایت کتابخانه مجلس است که مشروح مذاکرات را طبق قانون ثبت و ضبط می‌کند.
رئیس ـ خیلی‌ممنون، من در پاسخ سؤال شما همان توضیحاتی که قبلاً دادم همان را یادآوری می‌کنم احتیاجی به توضیح بیشتر نمی‌بینم. رأی‌گیری می‌کنیم، از همکاران محترم درخواست می‌کنم که گلدانها را خدمت نمایندگان ببرند، کارتها توزیع شده نمایندگان محترم در صندلی‌هایشان قرار بگیرند شرح حال بعضی از آقایان توزیع شده بقیه هم نزد نمایندگان شناخته شده هستند
(اعلمی: اجازه بدهید دو دقیقه بیایند صحبت کنند)
رئیس ـ آقای اعلمی! در آیین‌نامه نداریم. از نظر بنده عیبی ندارد منتها چون در آیین‌نامه پیش‌بینی نشده باز کسی دیگری ممکن است بگوید خلاف آیین‌نامه است. اسامی را یکبار بخوانید.
منشی (حاجی‌بابایی) ـ آقایان: علی رازینی، حسینعلی امیری...
رئیس ـ آقای رازینی! لطفاً‌قیام بفرمایید که دوستان حضرت‌عالی را هم ببینند. جناب آقای رازینی بعنوان نامزد انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان، دوستان با آقای رازینی آشنا هستند، بفرمایید.
منشی (حاجی‌بابایی) ـ جناب آقای حسینعلی امیری.
رئیس ـ جناب آقای امیری یکی دیگر از دوستانیکه برای عضویت در حقوقدانان شورای نگهبان معرفی شدند.
منشی (حاجی‌بابایی) ـ جناب آقای سیدمحمدصادق موسوی.
رئیس ـ جناب آقای سیدمحمدصادق موسوی در مجلس حضور دارند، دوستان ایشان را هم می‌شناسند. نفر بعد را بفرمایید.
منشی (حاجی‌بابایی) ـ جناب آقای عباسعلی کدخدایی.
رئیس ـ دوستان با آقای کدخدایی هم که آشنا هستند.
منشی (حاجی‌بابایی) ـ جناب آقای ابراهیم عزیزی.
رئیس ـ آقای ابراهیم عزیزی.
منشی (حاجی‌بابایی) ـ جناب آقای محسن اسماعیلی.
رئیس ـ آقای اسماعیلی. آقایان همه حقوقدان هستند رشته تحصیلی همه حقوق است و کارتها هم توزیع شده گلدانها را خدمت نمایندگان ببرید. تا نمایندگان رأیشان را در گلدانها می‌ریزند ما دستور بعد را شروع می‌کنیم.
(اخذ رأی با ورقه بعمل آمد و نتیجه پس از شمارش اعلام گردید)
مجلس باز هم در معرض آزمون بزرگ انجام یکی از خطیرترین وظایف خود یعنی انتخاب حقوقدانانی است که باید بر مصوبات مجلس هم نظارت کنند. آیا داستان شش سال پیش که بعضی نمایندگان آن را خلاف عقل ، شرع و عرف می‌دانستند، تکرار خواهد شد؟
